Düzenli yapılan egzersiz ve spor aktivitesinin özellikle de kalp ve dolaşım sistemi üzerine olumlu etkileri bilinmekle birlikte madalyonun diğer yüzünün en trajik olan tarafının ise ani ölümlerin yaşanmasıdır. Dünya Sağlık Örgütü’nün yapmış olduğu tanımlamaya göre, son 6 saat içerisinde bilinen herhangi bir sağlık problemi olmayan sporcunun, egzersiz sırasında ya da sonrasında herhangi bir travma olmaksızın semptomların başlangıcından itibaren 6 saat içinde beklenmedik bir şekilde ölümü, sporda ani ölüm olarak tanımlanmaktadır.

Türkiye’de son yıllarda medyaya yansıyan 126 sporda ani ölüm olayı tespit edilmiştir. Sportif aktivite sırasında yaşanan ani ölümlerin yüzde 90’dan fazlası kalp ve dolaşım sistemi kökenlidir. Bunun için sporda ani ölüm kavramını, sporda ani kardiyak ölüm kavramı ile eş kullanmaktayız. 35 yaşının altında görülen ölümlerin büyük bir çoğunluğu doğuştan var olan kalp ve dolaşım sistemi ile ilgili yapısal sorunlardır.

Yapılan çalışmalarda görülmüş ki, kalp durması ile ortaya çıkan ani ölümlerin yaklaşık yüzde 40’ı hipertrofik kardiyomyopati (anormal büyümüş kalp kası) nedenlidir. Geri kalan bölümü ise koroner arter ve kalp ileti sorunları gibi değişik nedenleri içermektedir. 35 yaşın üzerinde ise artan yaş ve diğer aterosklerotik risk faktörleri nedeniyle Koroner Arter Hastalığı ani ölümlerin en sık sebebi olmaktadır.

Egzersiz sırasında arkadaşlarına göre daha çabuk yorulan, egzersiz sırasında ya da sonrasında bayılma, baş dönmesi, göğüs ağrısı, kalp çarpıntısı şikayetleri olan sporcular, doğumsal kalp rahatsızlığı olan, daha önceki muayenelerinde bir doktor tarafından kalbinde üfürüm olduğu söylenen sporcular, yüksek tansiyon, şeker hastalığı, kolesterol ve trigliserid yüksekliği olan sporcular ile yakın akrabalarında kalp problemine bağlı ölüm ya da 50 yaşının altında ani ölüm olan sporcular da sporda ani ölüm riski artmaktadır.

Bazı doping maddeleri, anabolik steroidler, uyarıcılar, kan dopingi gibi aşırı alkol tüketimi, kokain kullanımı, cinsel performans arttırıcı ilaçlar ile birlikte yapılan ağır egzersizler sporda ani ölüm riskini arttırmaktadır. Değişik hastalıklar ishal, kusma, gribal enfeksiyon gibi rahatsızlıklar ağır aktivitelere katılmak da riski artıran faktörler arasında yer almaktadır. Olumsuz hava şartları da aşırı sıcak, soğuk ve nem riski artırabilir.

Sporcular kendine güvenen, ağır egzersizleri tolere edebilen, sağlıklı ve antrenmanlı bireyler olarak düşünülürler. Bu nedenle asemptomatik patolojiler gözden kaçırılırsa istenmeyen sonuçlar ortaya çıkabilir. Sporda ani ölümlerin azaltılabilmesi için yapılacak en önemli şey spora yeni başlayanlarda ve amatör ya da profesyonel olarak düzenli olarak spor yapanlarda detaylı bir fiziki değerlendirmenin düzenli olarak rutin aralıklarla deneyimli bir hekim tarafından yapılmasıdır.

Bununla birlikte spor alanlarında gelişen bu tatsız olaylara etkin bir müdahalenin yapılabilmesi, sporcunun yaşama tutunabilmesi için oldukça önemlidir. Bu durumlarla karşılaşma ihtimali yüksek olan hekim dışındaki fizyoterapist, masör, antrenör, hakem ve sporcularında etkin bir müdahale yapabilmeleri için eğitilmeleri gerekmektedir.

Ayrıca otomatik eksternal defibrilatörlerin spor yapılan alanlarda hazır bir şekilde bulundurulması kalp masajının etkin bir şekilde yapılabilmesi için çok önemlidir. Bununla birlikte sporun bireylerin fiziksel ve ruhsal gelişiminde ve sağlıklı bir yaşam sürdürebilmelerinde son derece önemli bir aktivite olduğu tartışmasız bir gerçektir.