Eski Türk Medeni Kanunu’nda yasal mal rejimi olarak kabul edilen mal ayrılığı rejiminde, evlilik birliğinde çalışmayan kadınların, ev hanımlarının hemen hemen hiçbir hakkı bulunmamaktaydı. Yeni Medeni Kanunumuzda, yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimi ile tüm olumsuzluklar giderilmiştir. Evlilik süresince edinilmiş mallarda tarafların ortak katkısı kabul edilmiş, böylelikle boşanma sırasında eşlere bu mallar üzerinde ortak hak talep etme hakkı verilmiştir.

4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nda yapılan yenilik ile eşler arasındaki yasal mal rejimi; edinilmiş mallara katılma rejimi olarak benimsenmiştir. 01.01.2002 tarihinden önceki mal ayrılığı dediğimiz uygulamada; evlilik öncesi ya da sırasında edinilmiş olsun tarafların boşanması durumunda malları kendilerine kalıyordu.

Medeni Kanunu’nda eşlerin kabul edebileceği mal rejimleri; Mal Ayrılığı rejimi, Paylaşmalı Mal Ayrılığı rejimi ve Mal Ortaklığı rejimidir. Eşler belirtilen mal rejimlerinden birini seçip sözleşmesel olarak belirleyebilirler. Taraflar belirtilen mal rejimlerinden birini seçmedikleri takdirde yasal mal rejimine tabi olacaklardır. Eşler belirtilen rejimler dışında karma bir rejim oluşturamaz ve seçtikleri rejim de kanunda belirtildiği şekilde kendileri için bağlayıcıdır.

Eşler mal rejimi sözleşmesini kendileri yapmak zorundadır. Yasa, mal rejimi sözleşmesi için ayırt etme gücüne sahip olmayı yeterli saymıştır. Kanunda belirtilen akdi mal rejimlerinden (Mal ayrılığı rejimi, Paylaşmalı mal ayrılığı rejimi, Mal ortaklığı rejimi) birini eşler evlenmeden önce ya da sonra noterde yapabilecekler ve evlendirme memuruna yapacakları bir beyan ile seçebileceklerdir. Eşler evlendikten sonra mal rejimlerini değiştirebilirler.

Mal rejimi sözleşmesi, eşlerin başka bir sözleşmeyi seçmesi, evliliğin sona ermesi, boşanma, evliliğin iptali ve mahkeme tarafından başka bir mal rejimine geçilmesine karar verilinceye kadar devam etmektedir. Eşler, yeni Medeni Kanunu′nun dolayısı ile bu mal rejimlerinin kabul edildiği tarih olan 1 Ocak 2002’ye kadar geçen süre için eski rejime, ondan sonra edindikleri mallar için yeni rejime tâbi olacaklardır. Yani yasal mal rejimi, mevcut evlilikler içinde 1 Ocak 2002’ye kadar edinilmiş malları kapsamamaktadır.

Eşler herhangi bir akdi mal rejimi seçmediler ve yasal mal rejimine yani edinilmiş mallara katılma rejimi geçerli olmaktadır. Yasa bu rejimde bir eşin tüm mallarını aksi ispat edilinceye kadar edinilmiş mal olarak kabul eder.

Sağ kalan eş, çocuklarla birlikte mirasçı olmuşsa mirasın dörtte birini, miras bırakanın ana-baba veya kardeşleri ile birlikte mirasçı olmuşsa yarısını, miras bırakanın büyük ana ve büyük babası veya onların çocukları ile birlikte mirasçı olmuşsa mirasın dörtte üçünü, bunların hiçbiri yoksa tamamını alır.

Malların eşler arasında ihtilaf olması durumunda açılan davaya mal rejiminin tasfiyesi diyoruz, bu davayı açma süresi boşanmanın kesinleşmesinden itibaren bir sene sonra eşlerden birinin müracaatı ile olmaktadır. Yargılama süreci zahmetli olup, profesyonel şekilde takibi gerekmektedir, aksi durumlarda hak kaybı söz konusu olmaktadır.

Edinilmiş Mal Örnekleri

a- Çalışmasının karşılığı olan edinimler (Bağış, miras yolu ile gelen mallar kişisel mallardır),
b- Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler,
c- Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar,
d- Kişisel mallarının gelirleri (Aksi sözleşme ile kararlaştırılabilir),
e- Edinilmiş malların yerine geçen değerler. Kime ait olduğu belirlenemeyen mallar ise edinilmiş mal sayılırlar.

Kişisel Mal Örnekleri

a- Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya (Kadınların takıları, makyaj malzemeleri, erkeklerin kol düğmeleri, tarafların giyecekleri gibi),
b- Tarafların emek vermeden sahip oldukları mallar (Bağış, miras gibi),
c- Tarafların evlenmeden önce sahip oldukları mallar,
d- Manevi tazminat gibi tarafların alacakları,
e- Kişisel malların yerine geçenler (Örneğin evlenmeden önce sahip olunan veya miras yolu ile gelen bir evi satıp yerine yenisinin alınması gibi),
f- Tarafların aralarında “kişisel mal” olarak kabul edileceğini kararlaştırdıkları mallardır.